رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه گفت: ساختار مدیریتی نهاد وقف و خیر باید به‌روز شود. ساختار وقف و امور خیریه کشور ما در جهان الگو است و هر جا که می‌بینید مانند همین ساختار وقف ماست. بسیاری از این کشورها ۴۰۰ سال نیست که شکل گرفته‌اند اما ما وقفنامه‌هایی مربوط به ۹۰۰ سال قبل داریم که با جزئیات نحوه اداره و مدیریت موقوفه نوشته شده است. علت اینکه کشورهای غربی در امور خیر موفق هستند به دلیل تقویت همگرایی است ولی ما دچار واگرایی در مدیریت هستیم.
چهارمین همایش ملی خیر ماندگار امروز دوشنبه، ۱۸ اردیبهشت در مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
حجت‌الاسلام احمد شرفخانی، رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه در این همایش بیان کرد: امیدوارم که شاهد شکوفایی در عرصه امر خیر و نیکوکاری در حوزه علمی باشیم. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که پیش از انقلاب حدود ۶۰۰ مؤسسه خیریه در ایران وجود داشته و ساختار و قوانین مؤسسات خیریه از سال ۱۳۳۷ شکل گرفته است. این در حالی است که اکنون حدود بیش از ۲۰۰ هزار موقوفه داریم که بعضی از این موقوفات بیش از هزار سال قدمت دارند. در سال ۱۳۵۶ متوسط وقف ۲۰۰ مورد در کشور بوده و اکنون در بدترین حالت حداقل حدود ۲ هزار و ۴۰۰ وقف در سال داریم. تعداد مؤسسات خیریه امروز به ۳۰ هزار عدد رسیده که عدد کامل و دقیقی نیست و این عدد به بیش از ۱۰۰ مؤسسه خواهد رسید.
رئیس مرکز امور خیریه سازمان اوقاف و امور خیریه گفت: ساختار مدیریتی نهاد وقف و خیر باید به‌روز شود. ساختار وقف و امور خیریه کشور ما در جهان الگو است و هر جا که می‌بینید مانند همین ساختار وقف ماست. بسیاری از این کشورها ۴۰۰ سال نیست که شکل گرفته‌اند اما ما وقفنامه‌هایی مربوط به ۹۰۰ سال قبل داریم که با جزئیات نحوه اداره و مدیریت موقوفه نوشته شده است. علت اینکه کشورهای غربی در امور خیر موفق هستند به دلیل تقویت همگرایی است ولی ما دچار واگرایی در مدیریت هستیم.
وی ادامه داد: بزرگترین ظلم و جنایت به عرصه وقف و نیکوکاری در دوره پهلوی رخ داده است و نسبت به همه ادوار شاهان و سلسله‌های پیشین در این دوره کمتر وقف انجام شد و قوانین و مقررات در دوره پهلوی به ضرر ساختار وقف وضع شده بود. بزرگترین جنایت با قانون اصلاحات ارضی رخ داد.
حجت‌الاسلام شرفخانی اظهار کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد شکوفایی در امر وقف و خیر هستیم البته هنوز با قله فاصله داریم. امروز شاهد این هستیم که اگر دولت می‌گوید هزار میلیارد برای مدرسه‌سازی اعتبار می‌دهم، نیکوکاران دو هزار میلیارد پرداخت می‌کنند و سازمان نوسازی مدارس بر مبنای ساختار نیکوکاری شکل گرفت. ساختار حکمرانی مردمی این است که مردم در سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت حضور پیدا کنند و اگر به این موضوعات توجه نکنیم دچار آسیب می‌شویم.
لزوم مردمی بودن ساختار وقف
وی با بیان اینکه نهاد وقف مستقل است و ربطی به حاکمیت ندارد گفت: وقف موضوع فقهی، شرعی و الهی است که باید در کنار یک ساختار حاکمیتی شکل گیرد. اوقاف به دنبال تولیت موقوفه‌ها نیست و فقط جاهایی که مجهول‌التولیت باشد ورود می‌کند و موقوفات را در اختیار امین و هیئت‌امنا می‌گذارد. ساختار وقف باید به صورت مردمی اداره شود تا نتیجه بگیرد.
حجت‌الاسلام شرفخانی اظهار کرد: اگر کسی می‌خواهد بگوید که سازمان اوقاف و امور خیریه خوب عمل نکرده و باید سازمان را کنار بگذاریم، باید گفت که طبق آمار فقط ۳۰ درصد مردم به مؤسسات خیریه اعتماد دارند اما مفهوم این گزاره این نیست که مؤسسات خیریه را کنار بگذاریم بلکه نهاد وقف و امر خیر باید بماند و براساس نیاز روز الگو طراحی و مدیریت کنیم. باید بهره‌وری سرمایه‌ای اتفاق بیفتد.
بهترین ساختار برای وقف و نیکوکاری
وی ادامه داد: ساختار شرکتی بهترین ساختاری است که می‌تواند وقف داشته باشد و این ساختار به صورت جهانی مورد اتفاق همگان است زیرا می‌توان از این طریق مدیریت مالی و سرمایه داشت. باید اموال و سرمایه در گردش باشد و بهره‌وری سرمایه‌ای اتفاق بیفتد تا ضرر و زیان یک موقوفه شفاف و مشخص باشد. وقف اگر به صورت فردی مدیریت شود ممکن است به صورت سلیقه‌ای مدیریت شود و به وقف ضربه بزند. طبق قانون مؤسسات خیریه باید سالانه حسابرسی شوند تا ورودی‌ها و خروجی‌ها مشخص باشد و مشخص باشد که پول‌ها کجا هزینه می‌شود و از این طریق در بین مردم اعتماد ایجاد شود. در برخی از مؤسسات پس از مشاهده بخش حسابرسی مشخص نیست که در این مؤسسات چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
مرحوم البرز باید در جهان معرفی شود
وی با اشاره به بنیاد البرز بیان کرد: مرحوم البرز باید در جهان معرفی شود. او در روز آخر عمر خود خانه خود را وقف می‌کند و به مسافرخانه می‌رود و به قدری نگاه انسان دوستانه داشته که حتی جسد خود را وقف مراکز علمی و دانشگاهی کرد تا بر روی آن کارهای علمی انجام شود تا آورده علمی داشته باشد. این در حالی است که مرحوم البرز و نخبگان ما حتی به جامعه ایرانی هم خوب معرفی نشده‌اند.
حجت‌الاسلام شرفخانی تأکید کرد: باید بپذیریم که در ساختار مدیریتی اشکالاتی داریم که جدی است اما معتقدم که نباید سیاه‌نمایی اتفاق بیفتد. ما در رتبه جهانی در امر بخشش رتبه چهل و هشتم هستیم و این در حالی است که در دوره قبلی در رتبه سی‌ودوم قرار داشتیم و عقب رفتیم. البته از نظر مؤلفه‌ها عقب‌نشینی نکردیم و به دلیل تعدد پرداخت تراکنش وجوهات و جمع نشدن یکجای هزینه‌ها نتوانستیم آمار خوبی ارائه دهیم. در جهان کسی نمی‌تواند براساس ظرفیت و جمعیت ایران در امر وقف و نیکوکاری مسابقه دهد و در کنار ایران قرار بگیرد؛ مقام ما در بالاترین‌ها قرار دارد. اطلس نیکوکاری کار خوبی است که ان‌شاءالله باید مقدمه‌ای باشد که بتوانیم این آسیب را برطرف کنیم.
جهاد نفس؛ مقدمه جهاد مالی
وی افزود: مهم‌ترین جهاد، جهاد نفس است و جهاد مالی مقدمه آن است و بزرگترین جهاد مالی در این دنیا جدا شدن انسان از خانواده‌اش است. شهید سلیمانی به عنوان الگوی جهان است که تعداد قابل توجهی از خانواده‌ها را در زمان حیات خود مورد پوشش خود قرار داده بودند. این افراد الگوهای همه بُعدی برای ما هستند. همایش خیر ماندگار برای این است تا با کمک یکدیگر همگرایی ایجاد کنیم و بتوانیم تمدن اصیل و نوین اسلامی را در امر وقف و نیکوکاری به جهان معرفی کنیم.