اقتصاد مقاومتی با پشتوانه وقف
اقتصاد مقاومتی زمانی معنا پیدا میکند که از سطح واژهها پایین بیاید و در زندگی روزمره مردم قابل لمس شود. سازمان اوقاف، بی نقد نیست اما در سالهای اخیر نشانههایی از شتاب تحولی را بروز داده است؛ نظیر پروژه آب رسانی به ۴ شهر و ۱۹۶ روستای قزوین، حمایت از دانش بنیان ها ،توجه و برنامه ریزی به اقتصاد دریا پایه و... نشانههایی که اگر درست دیده و تقویت شوند، میتوانند از وقف یک نهاد حاشیهای، یک بازیگر مؤثر اقتصادی بسازند.
اقتصاد مقاومتی زمانی معنا پیدا میکند که از سطح واژهها پایین بیاید و در زندگی روزمره مردم قابل لمس شود. سازمان اوقاف، بی نقد نیست اما در سالهای اخیر نشانههایی از شتاب تحولی را بروز داده است؛ نظیر پروژه آب رسانی به ۴ شهر و ۱۹۶ روستای قزوین، حمایت از دانش بنیان ها ،توجه و برنامه ریزی به اقتصاد دریا پایه و... نشانههایی که اگر درست دیده و تقویت شوند، میتوانند از وقف یک نهاد حاشیهای، یک بازیگر مؤثر اقتصادی بسازند.
نمونه روشن این مسیر، فعالسازی موقوفات تولیدی و کشاورزی است. موقوفاتی که سالها به اجارههای حداقلی یا بهرهبرداری غیربهینه سپرده شده بودند، امروز در بیشتر استانها به سمت الگوهای جدید بهرهوری، کشت قراردادی، صنایع تبدیلی و اشتغال محلی حرکت کردهاند. این تغییر کوچک نیست؛ یعنی وقف بهجای مصرف درآمد، در حال بازسازی «توان تولید» است؛ همان نقطهای که اقتصاد مقاومتی از آن جان میگیرد.
در حوزه معیشت و خدمات اجتماعی نیز نمونههایی قابل اشارهاند. ورود هدفمند برخی موقوفات به تأمین هزینههای درمان، دارو، مسکن اقشار آسیبپذیر و حتی کمک به اشتغالهای خرد، نشان میدهد که نگاه «حل مسئله» جایگزین نگاه صرفاً درآمدمحور میشود. وقتی وقف هزینه درمان را کاهش میدهد، در واقع فشار اقتصادی را پیش از آنکه به بحران تبدیل شود، مهار کرده است.
نشانه دیگر این حرکت، توجه به وقفهای نوین و دانشبنیان است. هرچند هنوز تا رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله دارد، اما طرحهایی در حوزه آموزش مهارت، حمایت از ایدههای فناورانه و پیوند موقوفات با زیستبوم نوآوری، حکایت از درکی تازه دارد: اینکه اقتصاد مقاومتی فقط به زمین و ساختمان محدود نیست؛ سرمایه انسانی هم میتواند موقوفه باشد.
البته این مسیر بیچالش نیست. بروکراسی سنگین، محافظهکاری مدیریتی و ترس از تجربههای نو، همچنان سرعت حرکت را کند میکند. اما واقعیت این است که سازمان اوقاف امروز بیش از گذشته میداند که «نگهداری اموال» کافی نیست؛ باید «اثر اجتماعی» تولید کرد. همین تغییر ذهنیت، مهمترین گام در تبدیل اوقاف به قطب اقتصاد مقاومتی است.
سازمان اوقاف هنوز به مقصد نرسیده، اما در حال حرکت است. و در دنیای سیاستگذاری فرهنگی و اقتصادی، همین «در مسیر بودن» اگر صادقانه و مستمر باشد، خود یک سرمایه است. وقف زمانی دوباره به قلب جامعه بازمیگردد که مردم آثار آن را در تابآوری اقتصادی زندگیشان ببینند؛ نه در گزارشها، بلکه در تجربه زیستهشان.